دریافتاطلاعات جامع وکافی در مورد دوران باردای
یکی از زیباترین و لذت بخش ترین دوران زندگی هر فردی 9 ماه و 9 روز انتظار شیرین برای دیدن فرشته کوچولویی است که جان تازه ای به زندگی می بخشد. با این حال، دوران بارداری یکی از حساس ترین و تاثیرگذارترین روزهای زندگی زوجی است که برای تولد و پرورش جنینی که در بطن مادر آهسته آهسته رشد می کند، خود را آماده می کند. اولین نگاه، اولین کلام، اولین گریه و شنیدن کلمه مامان بابا آرزوی هر زوج خوشبختی است.
بارداری و زایمان
در پاسخ به دل مشغولی ها و نگرانی هایی که پدر و مادر در این دوران تجربه می کنند، دانستن اینکه این عطیه الهی هفته به هفته ، روز به روز در چه مرحله ای از رشد قرار دارد فکر به اینکه کدام عضو کوچک او تشکیل شده، از نظر ظاهری چه شکلی است و مادر هر هفته چه تغییر فیزیکی ، هورمونی و احساسی را تجربه میکند، می تواند این دوران را به آرام بخش ترین و زیباترین دوران و انتظار زندگی تبدیل کند .
شایع ترین علامتی که در 19 هفته دوران بارداری بروز می کند، یبوست است. علاوه بر اینکه در این دوران شکمتان بزرگ و گرد می شود و همچنین حدود 10 تا 13 کیلو وزنتان افزایش می یابد.
تغییرات بدن در دوران بارداری
در اینجا فهرستی از این علائم و تغییرات فیزیکی این دوران را برای شما ذکر می کنیم:
یبوست
افزایش اشتها
حرکات و تکان های جنین
گرفتگی بینی
بروز واریس
گرفتگی عضلات پا
کمردرد
سرگیجه
کشیدگی پوست
آگاه باشید که در هفته های 6 تا 24 بارداری خطر ابتلا به عفونت های دستگاه ادراری افزایش می یابد. پس اگر هرگونه علائم عفونت ادراری را در خود حس کردید و یا شک کردید حتما با پزشکتان در میان بگذارید.
هورمون ها در حال تغییر است
در طول دوران بارداری ، ممکن است تغییرات هورمونی زیادی را تجربه کنید که خود بخشی از علائم باراری محسوب می شوند. با به وجود آمدن تخم بارور شده، بدن شما شروع به ترشح هورمونی به نام هورمون «گونادوتروپین جفتی انسان» یا همان هورمون «اچ سی جی» می کند. این هورمون برای تشخیص بارداری نیز استفاده می شود. اچ سی جی هورمون های استروژن و پروژسترون را تنظیم کرده و گاهی باعث تکرر ادرار می شود.
هورمون پروژسترون نیز نقش مهمی را در رشد کودک و جلوگیری از زایمان زودرس ایفا می کند. علاوه بر این، هورمون مهم بعدی استروژن است که وظیفه رشد اندام های جنین، رشد جفت و همچنین رشد غده پستان را بر عهده دارد. علاوه بر این استروژن نقش اساسی در تنظیم هورمون هایی که در دوران بارداری ترشح می شوند، دارد.
رسول اکرم صلى الله علیه و آله :
اِذا حَمَلَتِ المَرأَهُ کانَت بِمَنزِلَهِ الصّائِمِ القائِمِ المُجاهِدِ بِنَفسِهِ وَ مالِهِ فى سَبیلِ اللّه ، فَاِذا وَضَعَت کانَ لَها مِنَ الأَجرِ ما لا تَدرى ما هُوَ لِعِظَمِهِ، فَاِذا اَرضَعَت کانَ لَها بِکُلِّ مَصَّهٍ کَعِدلِ عِتقِ مُحَرَّرٍ مِن وُلدِ اِسماعیلَ ، فَاِذا فَرَغَت مِن رَضاعِهِ ضَرَبَ مَلَکٌ عَلى جَنبِها وَ قالَ : اِستَأنِفِى العَمَلَ، فَقَد غُفِرَ لَکِ ؛
هنگامى که زن باردار مى شود ، همانند روزه دارِ شب زنده دار و مجاهدى است که با جان و مالش در راه خدا جهاد مى کند و هنگامى که فارق شود ، پاداشى دارد که نمى دانى عظمت آن چه قدر است و هنگامى که شیر بدهد ، در هر بار مکیدن ، پاداش آزاد کردن یکى از فرزندان اسماعیل علیه السلام براى اوست و آن گاه که شیردادن تمام شود ، فرشته اى بر پهلوى او مى زند و مى گوید : «عمل را از نو آغاز کن که بى تردید ، آمرزیده شدى» .
امالى (صدوق) ص ۴۱۲ – ۴۱۱
آیا به کسی که فشار خون بالاتر از حد طبیعی دارد می گوئیم ماشاالله فشار خونت بالاست؟ یا اگر کسی قند و چربی خونش بالا باشد، او را تشویق می کنیم. چاقی بیماری قرن اخیر است. چرا متاسفانه هنوز در فرهنگ ما در توصیف فرد چاق از ماشاالله استفاده می کنیم یعنی بیماری را تحسین می کنیم! در حالیکه برای وزن مناسب باید این عبارت را به کار برد.
یادمان باشد که بافت چربی بافتی فعال با ترشح مواد هورمونی و شیمیایی است و منبع سیتوکین های التهابی (آدیپوکین) است که ممکن است منجر به اختلال آندوتلیال عروقی در مادر و جفت شود و عوارض حاملگی را بدهد. در چاقی انسولین«، آندروژن، و لپیتین بالا می رود و این بالا رفتن ها می تواند مخرب باشد.
یکی از آمادگی های قبل از بارداری آمادگی وزنی است یعنی خانم باید با وزن مناسب وارد مرحله حاملگی شود و در مدت 9 ماه حاملگی افزایش وزن متعادل و مناسب داشته باشد نه کمتر و نه بیشتر.
تاثیر وزن بر حاملگی
وزن مناسب قبل از حامله شدن چیست؟
یعنی شاخص توده بدنی در محدوده 25-19 باشد.
محاسبه شاخص توده بدنی: وزن بر حسب کیلوگرم تقسیم بر مجذور قدر بر حسب متر H2/W
خانم های چاق قدرت باروری کمتری دارند که بیشتر به دلیل اختلال کار تخمدان است و این افراد حتی وقتی که با درمان ناباروری حامله می شوند بیشتر در معرض سقط هستند. افراد چاق زمانی که کارکرد تخمدانشان نرمال است قدرت باروری شان از خانم های لاغر کمتر است و این افراد وقتی که لاغر می شوند (حداقل 5 تا ده درصد کاهش وزن) قدرت باروری شان مشکل تر است به داروی بیشتری نیاز دارند رشد فولیکول و تعداد اووسیت کمتر است. چاقی روی نتیجه IVH اثر بدی دارد و شانس شکست درمان را بالا می برد و بیشتر ممکن است در معرض تحریک زیاده از حد تخمدان و چندقلویی باشند.
آقای چاق نیز قدرت باروری کمتری دارند کیفیت نطفه شان پایین تر است تحرک کمتر است و گنادوتروپین، تسترون آزاد و کلی در سرم اینها کم می شود.
عوارض چاقی بر حاملگی:
چه فرد چاق بوده و حامله شده و چه وزن مناسب باشد و داشته و در حاملگی افزایش وزن بیش از حد معمول داشته باشد در معرض بیشتر این 27 عارضه است یعنی بیشتر از افراد با وزن نرمال شانس ابتلا به این عوارض را دارد.
مشکلات خانمهای چاق قبل از بارداری
* شانس دوقلویی دو تخمکی خودبخودی در این افراد بیشتر است. دوقلویی حاملگی با خطر بالا است (risk high)
* شانس سقط در این افراد بالاتر است که به دلیل اختلال کروموزمی نیست بلکه مربوط به کیفیت نامناسب تخمک و نامناسب بودن پذیر اندومتر است.
* شانس عفونت ادراری در خانم های چاق بیشتر است بویژه وقتی که حامله می شوند (دوبرابر بیشتر) عفونت ادراری به نوبه خود خطر زایمان زودرس دارد.
* احتمال تست تحمل گلوکز مختل در این افراد بیشتر است.
* شانس تبدیل تست تحمل گلوکز مختل به دیابت نوع 2 بالاتر است. (2 برابر)
* احتمال دیابت حاملگی در افراد چاق 3 برابر افراد با وزن مناسب است.
کسانیکه وزن بالای 90 کیلو دارند 6-13 برابر بیشتر در معرض دیابت حاملگی اند. و نیز کسانی که وزن اوایل حاملگی تا 20 هفتگی شان زیاد بالا رفته است بیشتر به این بیماری مبتلا می شوند.
* افراد چاق بیشتر در معرض ابتلا به فشار خون حاملگی هستند که به دلیل اختلالات عروقی، هیپرلیپیدمی، مقاومت به انسولین و التهاب مزمن ساب کلینکال است.
* احتمال زایمان زودرس در خانم های چاق بیشتر است که به دلیل عوارضی چون دیابت حاملگی، پره اکلامپسی، عفونت اداری و چندقلویی است.
* چاقی در حاملگی فاکتور مساعد کننده برای لخته شدن خون در عروق است کلا یکی از فاکتورهایی که باعث چاقی می شود کم تحرکی است که خود از عوامل ایجاد ترومبوقلبیت است.
* احتمال ناهنجاری در چنین مادران چاق (بویژه اختلالات بسته شدن ستون مهره ها) بیشتر است شاید به دلیل هیپرانسولینمی باشد و این احتمال با تجویز میزان معمول اسید فولیک قبل از حاملگی کم نمی شود و باید میزان بیشتری بگیرند.
* مرده زایی در خانم های چاق بیشتر است به دلیل 1- هیپرلیپیدمی که تولید پروستاسیکلین را کم می کند. 2- آپنه خواب که اکسیژناسیون جنینی را کم می کند. 3- وجود ناهنجاری جنینی، 4- دیابت، 5- فشار خون بالا 6- و متوجه نشدن مادر در کاهش حرکات جنین.
مشکلات خانم های چاق حین زایمان
* شانس طولانی شدن مدت زایمان در خانمهای چاق بیشتر است عضله رحم این افراد قدرت انقباضی کمتری دارد که بدلیل موقعیت غیرطبیعی جنین چندقلویی، جنین درشت پلی هیدرامنیوس (زیاد بودن مایع آمینوتیک) است رسوب چربی در بافت نرم لگن شان بیشتر است و مدت زایمان را بویژه در فاز اول زایمانی طولانی می کند. این افراد نیاز بیشتری به تحریک زایمانی با اکسی توسین دارند و حتی شانس عدم پاسخ بیشتری به اکسی توسین دارند.
* چنین افراد بیشتر در معضر دیستوسی شانه حین زایمان هستند در اثر ماکروزومی و نمای غیرطبیعی
* این افراد بیشتر در معرض سزارین هستند چه به علت مشکلات مادری و کم تحرکی و چه به علت جنینی
* در جنین شان وزن نامناسب بیشتر دیده می شود. گاه چاقند و گاه در اثر عوارض عروقی همراه، لاغر، که هر دو غیرطبیعی است.
* سزارین خانم های چاق مشکل تر است. Failure اپیدورال (7 برابر بیشترَ) و لوله گذاری سخت در این افراد شایعتر است.
* آینه تنفسی در حاملگی و دپرسیون تنفسی پس از سزارین در این افراد شایعتر است آپنه تنفسی اگرچه پدیده نادری است ولی مشکل بسیار مهمی است چون تاخیر رشد جنینی و عوارض متعددی دارد.
* زایمان با دستگاه و زایمانهای با پارگی پرینه بویژه درجه چهار در اینها بیشتر است.
مشکلات بعد از زایمان در افراد چاق
* شانس خونریزی بعد از زایمان بالاتر است ماکروزومی، طولانی بودن لیبر از عوامل موثر است.
* بیشتر در معرض عفونت پس از زایمان یا عفونت محل زخم هستند.
* رزوهای بستری شدن شان در بیمارستان بیشتر است.
* در خانم های چاق اختلال شیردهی بیشتر است چون که در اینها پاسخ پرولاکنین به مک زدن جنین کمتر است و حتی ممکن است روزهای اول شیرشان به جریان نیفتد.
* شل شدن بافت ها در مثانه، واژن، سینه، شکم و ترکهای حاملگی در این افراد بیشتر است.
* مرگ و میر نوزاد مادر چاق به دلیل درشت بودن (ضربه های زایمانی- اختلالات قند و کلسیم در ساعات اول) و عللی که به خاطر آن زودتر از موعد متولد شده بیشتر دیده می شود. مثلا در چندقلویی، دیابت، پره اکلامپسی، عفونت ادراری زایمان زودرس بیشتر است.
* شانس اینکه فرزند مادر چاق در آینده از بیماری چاقی رنج ببرد بیشتر است. در مطالعات اپیدمیولوژیک بزرگ بین چاقی قبل از بارداری مادر و ناتوانی ذهنی در فرزند ارتباط نشان داده شده است و نیز در مطالعه دیگری در مادران کودکان ابتلا به اوتیسم، دیابت، فشار خون چاقی شایعتر بوده است.
* شانس زایمان طبیعی پس از سزارین در خانم های چاق کمتر است.
بدیهی است افرادی که چاقی شان به دلیل کم کاری تیروئید- گوشینگ و دیابت است مشکلات بیشتری در این دوران دارد. افزایش وزن بین دو حاملگی در یک فرد اگر در حد 9 کیلو باشد شانس عوارض را بالا می برد به ویژه عوارضی مثل فشار خون پراکلامپسی، جنین درشت، مرگ جنین، سزارین، حتی اگر با این میزان افزایش وزن فرد هنوز وزنش در محدوده نرمال باشد و BMI طبیعی داشته باشد، و برعکس پائین آوردن وزن در افراد چاق در بین دو حاملگی که حتی در حد 6 کیلوگرم باشد شانس جنین درشت و سزارین را کم می کند.
تغییرات هورمونی در بارداری
ممکن است به علت افزایش هورمون استروژن و پروژسترون در دوران بارداری دچار حالت تهوع و نوسانات خلقی شوید.
هورمون ریلاکسین نیز مهم است و می تواند موجب علائم فیزیکی همچون درد لگن، از دست دادن تعادل و یبوست شود.
فراموش نکنید که از پزشک خود بپرسید آیا آزمایش های ژنتیک و شکل های مختلف غربالگری برای شما مناسب است یا نه.
3 نوع آزمایش خون برای خانم های باردار وجود دارد که انواع اختلالات ژنتیکی از جمله سندروم داون، تریزومی 18 و اسپینا بیفیدا (شکاف مادرزاد مهره ها) را تشخیص می دهد.
زمانی که شما در 3 ماهه دوم بارداری هستید، پزشکتان به شما پیشنهاد می دهد که دیابت بارداری خود را چک کنید. برای این تست باید ماده ای شیرین بنوشید و بعد از آن سطح قند خون شما اندازه گیری می شود.
آزمایشی دیگر که بعد از هفته پانزدهم بارداری انجام می شود، اختلالات ژنتیکی همچون آمنیوسنتز ژنتیکی را تشخیص می دهد. این آزمایش معمولاً برای زنان بارداری تجویز می شود که معمولا یا بالای 35 سال هستند و یا نتایج غربالگری قبلی شان شامل ناهنجاری های کروموزومی و اختلالاتی از این دست بوده و یا اینکه سابقه خانوادگی اختلالات ژنتیکی داشته اند.
بین هفته های 17 تا 20 بارداری ، سونوگرافی ابتدایی انجام می شود تا کاملا وضعیت نوزاد بررسی شود. اگر هرگونه اختلالی در این سونوگرافی پیدا شود، سونوگرافی تفضیلی (سونوگرافی سطح 2) انجام می شود. این نکته قابل ذکر است که همه اختلالات و نقص های هنگام تولد در سونوگرافی های ابتدایی قابل رویت نیست.
رشد کودک دستخوش تغیرات زیادی است
در 19 هفته بارداری تغییرات زیادی در رشد جنین شما بوجود می آید که در این جا فهرستی از این تغییرات را برای شما آورده ایم:
خون:خون جفت به طور کامل شکل گرفته است
استخوان ها:غضروف ها به استخوان تبدیل شده اند
سر:کرک های جنینی ظاهر شده و ابرو شکل می گیرد
لگن:لگن شکل می گیرد
اندام:دست ها و پاها متناسب می باشند
پوست:بافت چربی قهوه ای و ورنیکس وجود دارد
زندگی تان به یک باره متحول می شود
همان هفته های اول شما به زودی متوجه می شوید، تغییرات فراوانی باید در سبک زندگی شما در دوران بارداری و بعد از زایمان بوجود آید.
در طول دوران بارداری شما علاوه بر جنین باید از خود نیز مراقبت کنید. به هیچ وجه مشروبات الکلی، مواد مخدر و دخانیات مصرف نکنید. قبل از مصرف اکثر مواد غذایی و محصولات آن را با پزشک خود چک کنید. مواد غذایی سالم و تازه استفاده کنید و از رژیم غذایی مناسبی تحت نظر پزشکتان پیروی کنید. ورزش منظم را فراموش نکنید البته تمام فعالیت های شما باید تحت نظر متخصص باشد.
ماهی در دوران بارداری بسیار مفید است و توصیه می شود در هر هفته 600 گرم ماهی استفاده کنید و آن را از مکان های معتیر و سالم تهیه کنید. همواره مطمئن باشید که مواد غذاییتان خوب پخته باشد و خام و نپخته نباشد. مراقب باشید که همه مواد لبنی که استفاده می کنید سالم و پاستوریزه باشد. مصرف کافئین در دوران بارداری بلامانع است اما حجم و تعداد دفعات مصرف آن باید محدود باشد.
